Kỹ thuật chụp PET/CT trong ung thư
Thứ Sáu, 01-04-2022 12:00
1. PET/CT là gì?
PET/CT là kỹ thuật hiện đại của chuyên ngành Y học hạt nhân, được phát triển từ giữa những năm 1970 và ngày càng trở nên phổ biến trên thế giới nhờ những ưu điểm vượt trội.
Máy ghi hình PET/CT (Positron Emission Tomography and Computed Tomography) là một hệ thống chẩn đoán hình ảnh kỹ thuật cao lồng ghép hai hệ thống chụp phát xạ positron (PET) và chụp cắt lớp điện toán (CT), cung cấp đồng thời thông tin chi tiết về quá trình chuyển hóa (PET) và hình ảnh giải phẫu (CT) của những thương tổn trong cùng một lần ghi hình, không gây san chấn cho cơ thể người bệnh và cho phép bác sĩ thấy được những diễn tiến bệnh lý bên trong cơ thể.
Bệnh nhân được chụp PET/CT tại bệnh viện Đà Nẵng
2. Vai trò và ưu điểm của PET/CT?
- Giúp chẩn đoán khá chính xác vị trí và tình trạng chức năng của bệnh lý cơ quan khảo sát.
- Giúp tiên lượng hiệu quả điều trị và góp phần chọn lựa phương pháp điều trị tốt nhất cho từng bệnh lý.
- Với hình ảnh PET/CT, các bác sĩ sẽ có thêm những thông tin cần thiết và chính xác khi bệnh ung thư còn ở giai đoạn rất sớm, từ đó giúp chẩn đoán bệnh sớm hơn và đưa ra các phác đồ điều trị hợp lý hơn.
- Ưu điểm rõ rệt của PET/CT: có thể phát hiện, phân biệt (bằng hình ảnh định tính và định lượng) các tổn thương ác tính (với đặc điểm tăng chuyển hóa và tích tụ dược chất phóng xạ trong tế bào) với các bệnh lý lành tính (thường không bắt giữ hoặc bắt giữ dược chất phóng xạ thấp).
- PET/CT có thể phân biệt tổ chức hoại tử, xơ hóa sau điều trị với khối u ác tính còn tồn dư với tổn thương tái phát. Đây chính là hạn chế của các phương pháp chẩn đoán hình ảnh thông thường như CT và MRI.
- PET/CT còn được sử dụng trong theo dõi kết quả điều trị hóa chất và/hoặc xạ trị một số ung thư. Dựa vào hình ảnh PET/CT, độ nhạy và độ đặc hiệu chẩn đoán giai đoạn ung thư trước, trong hoặc sau điều trị được cải thiện rõ rệt so với sử dụng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh đơn thuần.
Hình ảnh ung thư phổi
Hình ảnh ung thư thực quản
3. PET/CT phát hiện bệnh gì?
PET/CT cung cấp cho bác sĩ những thông tin về chức năng, chuyển hóa và giải phẫu trong cơ thể người bệnh. Những lĩnh vực mà PET/CT cho nhiều lợi điểm là thần kinh, tim mạch và đặc biệt trong lĩnh vực ung bứu.
- Ung bướu (ung thư): là lĩnh vực mà PET/CT có thể cung cấp nhiều thông tin thiết yếu, giúp cho bác sĩ có những chiến lược điều trị thích hợp và thỉnh thoảng còn giúp tránh những trường hợp phẫu thuật không cần thiết. PET/CT cho những thông tin đánh giá một khối u có thể là ác tính hay không, mức độ lan rộng của ung thư, có di căn vào các cơ quan khác hay không, theo dõi sự tái phát của ung thư, theo dõi hiệu quả của thuốc hóa trị và xạ trị, cũng như tiên liệu kết quả điều trị khi mới hóa trị 1-2 chu kỳ. PET/CT đã làm thay đổi các quyết định điều trị trong 20-40% trường hợp.
- Thần kinh: PET/CT có thể giúp định vị vùng não gây nên cơn động kinh (co giật) để quyết định có nên phẫu thuật không. PET/CT còn hữu ích trong chẩn đoán bệnh sa sút trí tuệ như bệnh Alzheimer, sa sút trí tuệ trán thái dương, sa sút trí tuệ thể Lewy, bệnh Parkinson, bệnh Huntington.
- Tim mạch: PET/CT cung cấp mức độ chính xác cao nhất trong các phương pháp không gây san chấn trong chẩn đoán bệnh động mạch vành, đo lường dự trữ tưới máu của cơ tim, mức độ rộng của thương tổn cơ tim và mức độ sống còn của cơ tim.
Hình ảnh ung thư trực tràng
4. Những điều cần lưu ý trước khi ghi hình PET/CT
- Không nên ăn tối thiểu 4 giờ trước khi ghi hình.
- Uống 0,5-1 lít nước trong vòng 2 giờ trước khi ghi hình. Nhưng không được uống nước có màu, có hương vị. Tốt nhất chỉ uống nước lọc.
- Có thể dùng các thuốc đã kê đơn như bình thường.
- Yêu cầu tháo bỏ các vật dụng kim loại mang theo trên mình trước khi ghi hình.
- Không nên vận động quá mức 24 giờ trước khi ghi hình như chạy bộ, chạy xe đạp hay tập thể dục.
- Sau ghi hình, nằm nghỉ ngơi tại phòng 2 giờ trước khi ra về.
- Hãy báo cho bác sĩ:
- Nếu bạn có thai, nghi ngờ có thai hoặc đang cho con bú.
- Nếu bạn bị tiểu đường.
- Các thuốc bạn đang dùng.
- Các tình trạng dị ứng.
- Khả năng chịu đựng của bạn, có thể nằm lâu 20 phút trên bàn ghi hình hay không.
- Thông tin cho người bệnh tiểu đường có chỉ định ghi hình PET-CT:
- Nồng độ đường huyết của bạn từ dưới 11 mmol/l sẽ thích hợp cho việc ghi hình PET/CT có chất lượng, lí tưởng dưới 8 mmol/l.
- Bạn có thể ăn, uống bình thường và dùng thuốc trị tiểu đường Insulin hoặc các thuốc điều trị đường huyết khác vào ngày hôm trước khi thực hiện PET/CT.
- Thông tin cho bác sĩ các triệu chứng bất thường trong thời gian ngưng tạm thời thuốc trị tiểu đường.
(Khoa Y học hạt nhân – bệnh viện Đà Nẵng)
